حواس پنج گانه ی انسانی یکی از مهم ترین داده های مطالعاتی در تاریخ اجتماعی حواس است. و درمیان آن، ذایقه ی چشایی به دلیل درهم تنیدگی عمیق آن با فرهنگ های متنوع جوامع گوناگون، به اشکال متنوعی ظهوریافته و خوراک و دست پخت را در طبقات مختلف اجتماعی وابسته به آداب و سنت های متنوعی می سازد. عکس های اجتماعی این قابلیت را دارند که همچون گواهی بر این مدعا عمل کرده و سلیقه های چشایی را مبتنی بر ساختارها و بافتارهای اجتماعی، ایدیولوژی، و روابط اجتماعی عیان سازند. انسان شناسان و پژوهش گران تاریخ فرهنگی و اجتماعی، مجموعه ی ویژگی های منسجم در سلیقه ی چشایی را "روح غذا" می-نامند که بر کلیت سلیقه های چشایی یک جمعیت انسانی حاکم است. براساس کارکرد تاریخ اجتماعی حواس در مطالعه ی اسناد تاریخی زندگی روزانه، می توان حس چشایی را در صورت بندی طبقات اجتماعی به واسطه ی عکس های اجتماعی مورد تحلیل قرار داد. سوال اصلی اما این است که چگونه به واسطه ی بازخوانی حس چشایی در عکس های روزمره، می توان به ویژگی "روح غذا" در یک-طبقه ی اجتماعی دست یافت؟ فرض براین است که عکس های اجتماعی، به ویژه آن ها که به صورت دم دستی گرفته می شوند، دارای اطلاعات دیداری قوی راجع به انواع سلیقه های چشایی در فرهنگ ها و طبقات مختلف اجتماعی هستند. با مطالعه ی آن ها براساس تاریخ اجتماعی حواس، می توان به الگویی در تحلیل عکس براساس سلیقه های چشایی دست یافت. نتیجه آن که عکس های اجتماعی کیفیات متنوعی از "روح غذا" را در طبقات مختلف اجتماعی به دست می دهند. در پایین هرم طبقاتی، افراد به سفره ی غذا و پر بودن آن توجه بیشتری دارند؛ در طبقه ی متوسط شهری، توجه به سلامت، لذت بردن از دورهمی ها، و مطلوبیت اجتماعی است و در طبقات مرفه ایران، خوراک همچون یک ابژه ی زیباشناختی عینی در عکس ها ارایه می شود.

عکس ­های تاریخی ابزار مهمی در مطالعه­ و تحلیل تاریخ ­اجتماعی دوره­ ها هستند که علاوه­ بر ارایه­ اطلاعات بصری، دارای مفاهیم ضمنی درخصوص سایر حواس ازجمله حس ­چشایی ­اند، به گونه­ای ­که با استخراج عناصر مربوط به­ ذائقه­ چشایی از عکس­ها و تطبیق آ­ن­ها با منابع مکتوب، می­توان بر چگونگی سلایق مقولات ­اجتماعی از طریق قوه­ چشایی، شیوه­ی طبخ غذا، مواد مورد استفاده و سرو غذا در طبقات مختلف اجتماعی دست­­یافت. چه ­بسیاری ­از عکس ­های دوران قاجار، به ­همراه رفتارهای مرتبط با انواع خوراک­ های این­ دوره ثبت­شده ­اند. بدین­ منظور در پژوهش ­حاضر، با به­­ کارگیری تاریخ­ اجتماعی ­حواس به­ عنوان روش تحلیل عکس­ ها، به­ بررسی حس ­چشایی در عکس­ های طبقات مختلف اجتماعی دوره­ قاجار می­پردازیم. پرسش مهم تحقیق آن­است که ذائقه­ی چشاییِ لایه ­های مختلف اجتماعی دوره­ قاجار چه ­تفاوت­ هایی داشته و چگونه در عکس­های ­اجتماعی آن­ دوره نمود یافته ­است؟ نتیجه این­­که در عکس­ های این ­دوره­، غذا و عناصر مربوط به­ آن درطبقات بالای جامعه­ نه ­تنها برای رفع گرسنگی، که جنبه­ زیبایی­ شناسانه و تجملاتی ­دارد، به­ صورتی که عاملی مهم جهت نمایش اشرافیت در ضیافت­ هایی چون مهمانی آش­خوران شاه می­ شود. در این ­طبقات حجم بالای غذای مرغوب به­ طور هم زمان در یک وعده­ غذایی استفاده می ­شود. درحالی­که در طبقات پایین ­تر، غذاها ساده ­تر و بدون توجه به­ زیبایی، صرفا از جهت الزام و اضطرار مصرف­ می­شده ­اند.

با تغییر و تحولات عمیق در حوزه های ارتباطات و تعاملات انسان ها، سرمایة اجتماعی (اعتماد و تعامل مردم با مردم، مردم با دولت، دولت با مردم و. . . ) به عنوان مؤلفه ای مؤثر و برجسته در زیستمان سیاسی اجتماعی شهروندان مطرح شد. درهمین چارچوب در الگوی حکمرانی جمهوری اسلامی ایران، سرمایه اجتماعی و قدرت نرم، نقشی کلیدی و محوری داشته است؛ به طوری که قریب به اتفاق اندیشمندان و تحلیلگران داخلی و خارجی علل وقوع انقلاب اسلامی، استمرار و تثبیت اهداف و عبور از بحران های مختلف (سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی) پس از انقلاب را به همین امر نسبت دادهاند. جنگ ترکیبی و شناختی ازجمله تاکتیک هایی است که با هدف تضعیف سرمایه ی اجتماعی و در استمرار راهبرد های فرهنگی سیاسی نظام سلطه علیه جمهوری اسلامی ایران در پروپاگاندای و فضاسازی رسانه ای آنها مطرح شده است. در بررسی مسئله و جمع آوری داده ها علاوه بر استفاده از منابع کتابخانه ای، اسنادی و فضای مجازی از مصاحبة عمیق با نخبگان و افراد صاحبنظر (رسانه ای، سیاسی، دانشگاهی و. . . ) نیز بهره گیری شد. پس از جمع آوری داده های مفهومی و کدگذاری محورهای مختلف، در نفر هشتم اشباع نظری حاصل شد. یافته های پژوهش با روش کیفی و استراتژی گرنددتئوری حاکی از آن بود که مؤلفه های رسانه ای (فضاسازی رسانه ای، شبهات سیاسی مذهبی و. . . )، اقتصادی (التهابات اقتصادی، وضعیت معیشتی رفاهی، اشتغال و. . . )، سیاسی (فضای باز سیاسی، مطالبه گری، حکمرانی خوب، شایسته سالاری و. . .، فرهنگی اجتماعی (ذائقه سنجی، سبک زندگی، کارآمدی نهادهای فرهنگی تربیتی و. . . )، روان شناختی (احساس محرومیت و تبعیض، مختصات دوران جوانی)، نقش مستقیم و غیرمستقیم در تقویت یا تضعیف سرمایه اجتماعی دارند؛ ضروری است با نگاهی میان رشته ای و جامع، راهبردها و راهکارهای عملیاتی مناسبی طراحی و تدوین شود.

بررسی و تحلیل نحوه ارتباط انسان با وجود، به مثابه موجودی مستقر در جهان، و سوال از چگونگی درک آدمی از هستی، پرسشی اساسی است که مارتین هایدگر در اثر فلسفی خویش، وجود و زمان، بدان پرداخت و کوشید که راز هستی مند بودن آدمی را بگشاید. بر مبنای فلسفه وی، انسان همان وجودی است که سعی دارد بفهمد، و فهمندگی و عالم داشتن، سرشت اوست. او هماره با پیش فهمی از اشیا و جهان، در تلاش تفسیر جهان است. فهم و تفسیر، ذات آدمی است. جهان به سان تصویر آشکار می شود و حقیقت هنر توسط هنرمند در تصویر هنری رخ می نمایاند. عکس نیز به مثابه تصویر، همچون سایر ابژه های این جهانی، تفسیر می شود و مفسر با مجموعه ای از پیش فهم ها و پیش تصوراتی که به-هویت و فهمندگی اش شکل داده، هر تصویری را تفسیر می کند. فهم و فهمندگی امری ثابت و صلب نیست، بل سیال و پویاست. آن چه در برابر برخی عکس ها، در مخاطب آن رخ می دهد، به همین پیش فهم هایی بستگی می یابد که عکس به آن وابسته است، و همان پیش فهم است که عکس را برای مخاطبش خاص و ویژه می نماید. آن چه عکس ها، در زندگی اکنون انسان، نمایش می دهند، آن جا اهمیت خود را نشان می دهد که تحلیل و بررسی عکس هایی که موضوعیت اجتماعی انسان را به مثابه موجودی در این جهان، نشان می دهند، می توانند هستی آدمی را محاکات کنند. مقاله حاضر، سعی در تاباندن نوری به حریم خلوت عکس اجتماعی (و خانوادگی)، و مخاطب ویژه اش دارد.

این پژوهش با هدف تحلیل رابطه «پایگاه اقتصادی-اجتماعی افراد و ذائقه فرهنگی شهروندان با تاکید بر مصرف و مطالعه کتاب» انجام گرفته است. روش پژوهش، تحلیلی_توصیفی و به صورت پیمایشی(پرسشنامه) داده های تحقیق گردآوری شده است. جامعه آماری، شهروندان شهر تهران است. روش نمونه گیری، تصادفی خوشه ای در پنج ناحیه (شمال، جنوب، غرب، شرق و مرکز) و حجم نمونه، مطابق با جدول حجم نمونه مورگان به تعداد 400 نفر انتخاب گردیده است. روایی ابزار پژوهش صوری و پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ(کل) 885/0 بدست آمده است. در این پژوهش نتایج ضریب همبستگی بین شاخص های پایگاه اقتصادی-اجتماعی شهروندان و ذائقه فرهنگی مصرف یا مطالعه کتاب نشان می دهد بین متغیرهای مستقل تحصیلات فرد به میزان(401/0)، تحصیلات پدر(252/0)، تحصیلات مادر(208/0) و درآمد ماهیانه(165/0) و متغیر وابسته ذائقه فرهنگی مطالعه کتاب رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. بین متغیرهای شغل(167/0-) و محل سکونت(169/0-) با مصرف یا مطالعه کتاب رابطه معکوس و معنی داری است و رابطه بین مالکیت منزل(078/0) و مصرف یا مطالعه کتاب معنی داری(119/0) نیست. البته نتایج آزمون تحلیل واریانس یکطرفه برای ذائقه فرهنگی مصرف یا مطالعه کتاب بر اساس متغیرهای تحصیلات فرد، تحصیلات پدر، تحصیلات مادر، درآمد ماهیانه، شغل، مالکیت منزل و محل سکونت با متغیر وابسته ذائقه فرهنگی مصرف یا مطالعه کتاب حاکی از وجود تفاوت معنی دار در ذائقه فرهنگی مصرف یا مطالعه کتب به تناسب متغیرهای مذکور دارد.

ایران از کشورهای عمده تولید کننده سیب به حساب می آید. محصولات صنعتی متنوعی را می توان از سیب تهیه کرد. در برخی از کشورهای پیشرفته بیش از یک چهارم سیب تولیدی در تهیه سس سیب استفاده می شود. درکشور ما تولید این محصول معمول نیست. به نظر می رسد که چنانچه نوعی سس سیب تهیه شود که با  ذائقه و تمایل مصرف کنندگان ایرانی سازگاری داشته باشد، این محصول می تواند جایگاه قابل ملاحظه ای را در تولیدات کارخانه های کنسروی و بازار مصرف به دست آورد. در این پژوهش ابتدا با استفاده از سیب زرد (گلدن دلیشس)، نسبت به تولید سس سیب با شش فرمولاسیون مختلف اقدام شد. در مرحله بعد، شش فرمولاسیون مذکور توسط آزمون کنندگان نسبتا با تجربه به عنوان یک چاشنی غذایی مورد ارزیابی حسی قرار گرفت و با استفاده از آزمون، رتبه بندی فرمولاسیون برتر، از نظر چشایی مشخص گردید. در قسمتی دیگر از ارزیابی حسی، سس سیب برگزیده توسط مصرف کنندگان عادل در چند سالن غذاخوری عمومی مورد آزمون قرار گرفت که اکثریت آنها سس مذکور را از نظر عطر و طعم، مناسب ارزیابی کردند. در بخش دیگری از پژوهش سس های سیب تولیدی از نظر خصوصیات شیمیایی، مورد آزمایش و مقایسه قرار گرفتند. آنگاه سس سیب با فرمولاسیون برگزیده به مقدار مناسب تهیه و برای ارزیابی وضعیت ماندگاری آن در دو محدوده دمایی  2±25Cْو Cْ  1±4 نگه داری شد. نمونه های سس مذکور در فواصل دو ماهه تا ده ماه از نظر خصوصیات شیمیایی، فیزیکی و میکروبی مورد آزمایش و بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که سس سیب مذکور تا بیش از ده ماه در شرایط دمایی معمولی قابل نگه داری است، بدون آن که تغییرات قابل  ملاحظه ای که موجب کاهش کیفیت شود، در آن بروز کند.

بیان مسئله: حس لامسه، کلید درک حضور در جهان­است؛ چرا که بدون آن انسان در ارتباط با پیرامون خود بیشتر شبیه به­یک ناظر است. لامسه حسی­است که با تمام جسم قابل دریافت­است و درک آن آمیخته­است با انواع حس­های دیگر انسانی. از همین­رو پژوهش­گران حوزه­هنرهای بصری از اصلاحی باعنوان لمس دیداری (haptic visuality) در فهم اثر هنری نام می­برند.روش پژوهش: برهمین اساس، با تکیه بر تاریخ اجتماعی لمس که در آن چگونگی ادراک لمسی مردمان گذشته در برابر جهان درتیررسِ توجه مورخان قراردارد، به­تحلیل جایگاه ادراک لامسه­ای (haptic perception) و لمسِ دیداری در فهم عکس­های اجتماعی به­عنوان اسنادی تاریخی می­پردازیم؛ به­این پرسش اساسی پاسخ می­دهیم­که چگونه می­توان بجز قوه­ی دیداری، کارکرد تمامیت بدن­را در درک ملموس عکس­ها و روند تأثیرگذاری چنین درکی­را در تفسیر و تأویل آن­ها مورد مطالعه­ی تحلیلی قرار داد؟ این­موضوع به­ویژه آن­جا اهمیت به­سزای خودرا عرضه می­دارد که در تحلیل آثار عکاسانه­­ی خصوصی و خانوادگی، کارکرد عاطفی و بازیابی خاطرات­را در روند تأویل عکس­ها مدّنظر قراردهیم؛ دراین­جا، انگاره­های لمسی به­دوصورت "استعاری" و "جسمانی" ازطریق احساسات فهم عکس­را میسر می­سازند.نتیجه: در تحلیل عکس­های اجتماعی، ادراک لامسه­ای و حواس غیردیداری غالباً نقش مهمی­را نه­تنها در تحریک خاطرات گذشته، که در فعال­سازی و شکل­دادن به­آن­ها بازی کرده و اَعمال بدنیِ مبتنی بر علاقه­را به­واسطه­ی حس لامسه به -و از- بستر عکس منتقل می­سازند.

این پژوهش با هدف مطالعه ذایقه مصرف موسیقی بین دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه ایلام بر اساس پارادایم کیفی و به روش تحلیل تماتیک انجام گرفته است. از مصاحبه نیمه ساخت یافته برای گردآوری داده ها و از مدل براون و کلارک برای تحلیل استفاده شده است. جامعه هدف شامل کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد دانشکده علوم انسانی دانشگاه ایلام به تعداد 25 نفر و محدوده زمانی و مکانی پژوهش 9 ماهه اول سال 1397 در دانشگاه ایلام است. در این مطالعه نمونه یابی هدفمند (برای گزینش دانشجویان کارشناسی ارشد) بوده که درنهایت با 11 نمونه اشباع حاصل شد. در مراحل تحلیل تم، 17 تم فرعی و 4 تم اصلی شناسایی و تعریف شد. یافته های این مقاله الگویی خاص خود را نمایانده و زمینه فرهنگی و زمینه موسیقایی و به طور خاص بک گراند شنیداری افراد را زمینه ساز ذایقه مصرفی آنان نشان می دهد. به نحوی که دانشجویان موسیقی هایی را مصرف می کنند که پیشتر در کانون خانواده، مهمانی های فامیلی و جمع ها و پاتوق های دوستانه شنیده اند. درمجموع باید گفت که ذایقه مصرف موسیقی دانشجویان موردمطالعه، متاثر و متشکل از زمینه فرهنگی خاصه کیفیت مطالعه، دانش و آگاهی و نیز زمینه موسیقایی و به طور خاص بک گراند شنیداری آنان است. زمینه فرهنگی فقیر و ضعیف افراد، زمینه موسیقایی فقیر را به وجود آورده است که به نوبه خود سیالیت ذایقه موسیقایی را به دنبال داشته است. البته به تبعیت از بوردیو می توان ادعا کرد که ذایقه مصرف موسیقی نیز به نوبه خود زمینه فرهنگی و زمینه موسیقایی را بازتولید می کند.